बस्ती
क्लिनिक सेवा
बस्ती म्हणजे मलाशयाद्वारे हर्बल डेकोक्शन आणि औषधी तेलांचा कोलनमध्ये प्रवेश करणे. जरी ते थेट कोलनवर परिणाम करते, तरी ते स्थानिक किंवा लक्षणात्मक उपचार नाही तर ते एक अत्यंत विशेष प्रक्रिया आहे ज्याचा उद्देश उपचारात्मक ध्येय साध्य करणे आहे आणि बहुतेक रुग्णाने रुग्णालयात केले जातात. बस्ती वात दोषाच्या नैसर्गिक हालचालीचा वापर प्रणालीतून संबंधित विष आणि टाकाऊ पदार्थ काढून टाकण्यासाठी करते. आमच्या क्लिनिकल प्रॅक्टिसमध्ये आम्ही खालील परिस्थितींवर प्रभावीपणे उपचार करण्यासाठी बस्तीचा वापर केला आहे. जुनाट बद्धकोष्ठता(Chronic constipation), पाठदुखी(Low back pain), सायटिका(Sciatica), संधिवात(Rheumatism), शेळी(Goat),संधिवात(Arthritis), हेमिप्लेजिया(Hemiplegia), सारकोइडोसिस( Sarcoidosis), अल्झायमर रोग(Alzheimer’s disease), पार्किन्सन रोग(Parkinson’s disease), मल्टिपल स्क्लेरोसिस(Multiple Sclerosis), कोलेजन व्हॅस्कोअलर रोग(collagen Vascoalar Disease)आणि ऑटोनॉमिक शोध(Autonomic discovery) यामुळे अपस्मार(Epilepsy), मानसिक मंदता(mental retardation) आणि संवेदी बिघाड(sensory dysfunction), अमेनोर्निया(Amenornria), ट्यूबल ब्लॉक(Tubel blocks), मेनोरेजिया(Menorrhegia), डायसुरिया(Dysuria) यांचा फायदा होतो
बस्ती कर्माचे प्रकार
“
बस्ती कर्माचे प्रामुख्याने दोन प्रकार आहेत. “आम्ही पाणी किंवा तेलाने बनवलेले इन्फ्युजन वापरतो. अष्ठपान बस्ती प्रक्रियेत औषधी तेल वापरले जाते तर अनुवासन बस्तीमध्ये कषयम किंवा औषधी अर्क वापरले जातात,” ही तेले आणि इन्फ्युजन स्थिती आणि व्यक्तीसाठी वापरली जातात. त्यांच्या क्षमतेनुसार बनवली जातात.
पीसीओडी/पीसीओएस आयुर्वेदिक उपचार
पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (पीसीओएस) म्हणजे काय? पीसीओएस ही एक हार्मोनल स्थिती आहे जी प्रजननक्षम महिलांना प्रभावित करते. जास्त प्रमाणात एंड्रोजन (पुरुष हार्मोन्स) आणि अनियमित किंवा दीर्घकाळापर्यंत मासिक पाळी ही दोन वैशिष्ट्ये आहेत जी वारंवार त्याचे वैशिष्ट्य दर्शवितात. तुमच्या अंडाशयांमध्ये फॉलिकल्स तयार होऊ शकतात, जे द्रवपदार्थाचे लहान संचय असतात आणि जर तुम्हाला पीसीओएस असेल तर ते नियमितपणे अंडी सोडणे थांबवू शकतात.
पीसीओडीग्रस्त महिलांना आढळणाऱ्या लक्षणांपैकी एक म्हणजे योनीतून जास्त रक्तस्त्राव. हे या वस्तुस्थितीमुळे आहे कारण ते सामान्य महिलांप्रमाणे ओव्हुलेशन करत नाहीत, प्रोजेस्टेरॉन तयार करत नाहीत किंवा नियमित मासिक पाळी येत नाहीत; त्यांच्या गर्भाशयाचे अस्तर जाड होते, ज्यामुळे गंभीर रक्तस्त्राव होतो आणि कधीकधी गर्भाशयाचा कर्करोग होतो.
आयुर्वेदात म्हटले आहे की पित्त (अग्नि) किंवा कफ (पाणी) या दोन्ही दोषांपैकी एकाच्या असंतुलनामुळे पीसीओडी होतो. अतिरंजित पित्त रक्त आणि प्लाझ्मासह धातु किंवा ऊतींना दूषित करते. परिणामी, शरीरात अमा किंवा विष जमा होऊ लागतात.
पीसीओएस ग्रस्तांच्या मानसिक वाहिन्यांमध्ये हे विष जमा होतात, ज्यामुळे पिट्यूटरी ग्रंथी स्रावित करणाऱ्या हार्मोन्समध्ये असंतुलन निर्माण होते. परिणामी, महिला संप्रेरकांमध्ये असंतुलन निर्माण होते, ज्यामुळे अंडाशयातील अंडाशय किंवा ओव्हुलेशनशिवाय कालावधी येतो आणि डिम्बग्रंथि सिस्ट विकसित होतात, जे फक्त अंडाशयात द्रव जमा होतात.
श्रीविश्वर्पण आयुर्वेद क्लिनिकमध्ये, डॉ. प्रफुल्ल राऊत आणि डॉ. स्नेहल राऊत पीसीओडी/पीसीओएस आयुर्वेदिक उपचार देतात. त्यांना आयुर्वेदिक क्षेत्रात दीर्घ अनुभव आहे.
पीसीओएस/पीसीओडीसाठी आयुर्वेदिक उपचार काय आहे?
पीसीओएसवर सामान्यतः आयुर्वेदिक पद्धती वापरून उपचार केले जातात ज्यामध्ये औषधी वनस्पती, उपचार आणि आहारासारख्या जीवनशैलीतील बदलांचा समावेश आहे.
- अश्वगंधा – अश्वगंधा या औषधी वनस्पतीला विंटर चेरी किंवा इंडियन जिनसेंग असेही म्हणतात. २०१६ मध्ये दीर्घकालीन ताणतणाव असलेल्या ५२ व्यक्तींवर केलेल्या एका विश्वसनीय स्त्रोताच्या संशोधनानुसार, ते तणाव आणि PCOS लक्षणे कमी करण्यासाठी कॉर्टिसोल पातळी संतुलित करण्यास मदत करू शकते.
- दालचिनी – फक्त भाजलेल्या पदार्थांसाठी चव देण्यापेक्षा, दालचिनीच्या झाडाच्या सालीपासून दालचिनी बनवली जाते. २००७ च्या एका लहानशा अभ्यासात असे आढळून आले की त्याचा PCOS इन्सुलिन प्रतिरोधक उपायांवर अनुकूल परिणाम होऊ शकतो. २०१४ मध्ये ४५ महिलांवर केलेल्या एका विश्वासार्ह स्त्रोताच्या अभ्यासानुसार, दालचिनी PCOS रुग्णांमध्ये मासिक पाळी नियंत्रित करण्यास मदत करू शकते.
- हळद – हळदीचा मुख्य सक्रिय घटक हळद त्याला पिवळा रंग देते. PCOS-प्रेरित PCOS असलेल्या उंदरांवर ट्रस्टेड सोर्सने २०१७ मध्ये केलेल्या अभ्यासात हळदीने दाहक-विरोधी संयुग म्हणून आणि इन्सुलिन प्रतिरोध कमी करण्याचे साधन म्हणून आश्वासन दाखवले.